Dzisiaj przybliżę Wam bardzo powszechną ostatnim czasem analizę składu ciała metodą BIA. Przypuszczam, że wielu z Was miało styczność z takim pomiarem masy i składu ciała chociażby z tego powodu, że niektóre wagi łazienkowe posiadają zbliżoną funkcję. Niemniej jednak, pragnę skupić się na profesjonalnym pomiarze, wykonywanym urządzeniami specjalistycznymi, ponieważ te stanowią wiarygodne źródło informacji o stanie odżywienia pacjenta, w przeciwieństwie do tych wykorzystywanych w domach. Zapytacie mnie zapewne: waga to waga, czym może się różnić pomiar na jednym urządzeniu od drugiego? Otóż może i to znacznie, zważywszy chociażby na fakt, że profesjonalny analizator jest o kilkanaście, a nawet kilkaset razy droższy niż potencjalna waga łazienkowa z funkcją BIA (wynika to z bardziej zaawansowanej technologii), bada o wiele więcej składowych, a producenci takich urządzeń dbają, aby posiadały certyfikaty, zaświadczenia i inne wyróżnienia mające zagwarantować skuteczność pracy owych sprzętów w gabinetach. Nie będę rozwodzić się na temat wyższości jednych marek od drugich, ponieważ nie to jest moim celem. Chciałabym jedynie wskazać czym właściwie jest sam pomiar i dlaczego warto okresowo badać swój skład ciała.
Słów kilka na początek, czym jest BIA ?
Analiza bioimpedancji elektrycznej (BIA) jest nieinwazyjną metoda pomiaru składowych ciała czyli zawartości wody, tkanki mięśniowej, tłuszczowej i kostnej u osób zdrowych, jak i cierpiących na cukrzycę, otyłość, nadciśnienie tętnicze i inne choroby. Metoda ta polega na pomiarze całkowitego wypadkowego oporu elektrycznego, czyli reaktancji (oporu czynnego) i rezystancji (oporu biernego) tkanek miękkich, poprzez przepuszczenie prądu o niskim natężeniu i wysokiej częstotliwości. Badanie to jest całkowicie bezpieczne i bezbolesne. BIA uważana jest za wiarygodny i skuteczny pomiar zmian składu ciała, m.in. w czasie prowadzonych programów dietetycznych, treningów i umożliwia bieżące wprowadzanie korekt. Pomiar odbywa się w zależności od sprzętu na stojąco lub na leżąco. W przypadku pomiarów na stojąco pacjent staje na analizatorze przypominającym wagę łazienkową, tak aby stopami dotykać wyznaczonych elektrod. W dłoniach trzyma uchwyty wyposażone w elektrody. Do pomiaru należy ubrać się w lekką odzież. W trakcie pomiaru nie należy krzyżować kończyn i utrzymać je swobodnie wzdłuż ciała, ponieważ może zakłócać to pomiar. Wszelkie urządzenia elektroniczne i metalowe przedmioty (biżuteria) powinny zostać zdjęte. Do pomiaru należy się odpowiednio przygotować, gdyż gwarantuje to dokładność pomiaru.
Jak przygotować się do pomiaru?
Istnieją okoliczności, które mogą nieco zafałszować wyniki pomiaru, dlatego należy zminimalizować ich wpływ poprzez odpowiednie zachowania. Pomoże to w uzyskaniu wiarygodnych wyników i właściwym monitorowaniu zmian zachodzących w ciele.
Oto kilka podstawowych zasad:
- Na 3-4 godziny przed wizytą nie należy pić dużej ilości płynów oraz powstrzymać się od przyjmowania posiłków (jeśli nie ma przeciwskazań zdrowotnych).
- Analiza wykonywania jest na bose stopy, także nie powinno się zakładać rajstop oraz nie nakładać kremów na stopy i dłonie (również na noc poprzedzających badanie).
- Ubrać się w wygodną lekką odzież.
- Na 12 h przed badaniem nie wykonywać intensywnych treningów.
- Na 24 h przed badaniem zaprzestać spożywania kofeiny (kawa, herbata, napoje energetyzujące, niektóre suplementy).
Jakie wyniki otrzymamy metodą BIA?
Pomiar analizatorem wykorzystującym metodę BIA daje podgląd stanu organizmu. Poznać możemy następujące elementy:
-
masę ciała;
-
masę tkanki tłuszczowej (w ciele ogółem i w jego elementach: ręka prawa-lewa, noga prawa-lewa, korpus);
-
masę tkanki mięśniowej (jw.);
-
zawartość wody (ogółem, wody zewnątrz i wewnątrzkomórkowej);
-
wskaźnik tkanki trzewnej;
-
masę tkanki kostnej;
-
BMI;
-
podstawowe zapotrzebowanie kaloryczne;
-
wiek metaboliczny;
-
wskaźnik budowy ciała;
-
in.
Powyższe komponenty umożliwiają dokładne poznanie stanu odżywienia badanej osoby, ponieważ widoczny jest stosunek mięśni do tłuszczu w ciele i ich rozmieszczenie. W połączeniu z innymi badaniami umożliwia to ocenę ryzyka zdrowotnego np. rozwoju chorób dietozależnych. Można ocenić stan odżywienia białkowego, nawodnienie, stan masy kostnej i skomponować odpowiednią dietoterapię i dobrać aktywność fizyczną. Widoczne staje się czy metabolizm jest na właściwym poziomie, czy organizm jest wyniszczony / właściwie trenowany oraz czy wymaga odpowiedniej regeneracji.
Przeciwwskazania
Pomimo, że metoda BIA uważana jest za bezpieczną, to istnieją wykluczenia w jej stosowaniu. Bezwzględny zakaz pomiaru BIA mają osoby z wszczepionymi rozrusznikami serca oraz podobnymi implantami. Również odradza się to badanie kobietom w ciąży i małym dzieciom.
Gdzie można wykonać pomiar?
Profesjonalny pomiar analizy składu ciała można wykonać w większości poradni dietetycznych (stacjonarnych i mobilnych). Ważne, aby pomiaru dokonywała osoba posiadająca wykształcenie kierunkowe, która zinterpretuje wyniki we właściwy sposób i pomoże w ich poprawie. Wiele osób ceni sobie poradnictwo mobilne, ponieważ mają możliwość skorzystania z fachowej porady we własnym domu z wykorzystaniem nowoczesnych sprzętów analitycznych.
Dlaczego warto badać swój skład ciała?
Analiza BIA dostarcza szeregu informacji o stanie odżywienia organizmu oraz ogólnej kondycji zdrowotnej. Wskazuje także na ewentualne ryzyko zdrowotne badanej osoby. Pomiar można zintegrować ze specjalistycznym oprogramowaniem, co umożliwia praktyczne rozplanowanie terapii i treningów oraz prognozowanie ich efektów. BIA jest metodą bezbolesną, szybką i powtarzalną. Często sprzęt jest przenośny i nie zajmuje dużo miejsca, co stanowi ogromy plus i możliwość wykonywania pomiaru w dogodnym miejscu i czasie. Analiza ta może być stosowana dla bardzo szerokiej grupy osób (młodzi, dorośli, osoby starsze), dla osób zdrowych i chorych oraz sportowców. Może być wykorzystywana jako narzędzie dietetyka czy lekarza w profilaktyce i leczeniu chorób związanych z otyłością i nadwagą oraz niektórych chorób związanych z zaburzeniami hormonalnymi. Dodatkową korzyścią dla pacjenta jest poznanie stanu swojego organizmu, ewentualnych nieprawidłowości oraz kontrolowanie masy i składu ciała, co jest kluczowe w prewencji chorób cywilizacyjnych oraz leczeniu schorzeń związanych z dietą.
Źródła:
- A. Dittfeld, Diagnostyka dla dietetyka, Śląskie Centrum Zdrowia, 2015;
- A. Lewitt, E. Mądro, A. Krupienicz, Podstawy teoretyczne i zastosowania analizy impedancji bioelektrycznej (BIA), Endokrynologia, Otyłość, Zaburzenia Przemiany Materii, 2007, tom 3, nr 4, s. 79-84;
- A. Michajlik, W. Romotowski, Anatomia i fizjologia człowieka, PZWL, 1996;
- M. Bolanowski, B. Zadrożna-Śliwka, K. Zatońska, Badanie składu masy ciała – metody i możliwości zastosowania w zaburzeniach hormonalnych, Endokrynologia, Otyłość, Zaburzenia Przemiany Materii, 2005, tom 1, nr 1: 20-25;
- B. Dżygadło, C. Łepecka-Klusek, B. Pilewski, Wykorzystanie analizy imedancji bioelektrycznej w profilaktyce i leczeniu otyłości, Probhl Hih Epidemiol, 2012, tom 2, nr 93, 274-280.